Uitleg FODMAP dieet voor vrienden en familie

Als je begint over het FODMAP dieet weten de meeste mensen niet waar je het over hebt. Je volgt een dieet wat jou ontzettend kan helpen, en het is fijn om daar met mensen over te kunnen praten. Of in ieder geval iedereen een beetje te laten begrijpen wat het inhoudt en waarom je het doet. Daarom is het handig om dit artikel te laten lezen door vrienden en familie zodat ze beter begrijpen waar jij nu zo mee bezig bent!

Wat is het Prikkelbare Darm Syndroom?

Het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is een veel voorkomende gastro-intestinale aandoening (gastro = maag , intestinaal = darmen) welke bij ca. 9-23% van de wereldwijde bevolking voorkomt. Bij PDS is er een verstoring van de functionele werking van het maagdarmstelsel. Vooral de werking (activiteit) van de dikke darm (colon) en dunne darm zijn verstoord, met daarbij een verhoogde maag-darm gevoeligheid.

PDS is, na verkoudheid, de tweede meest voorkomende reden voor werkabsentie. Zoals bij elke ziekte verschilt de ernst en duur van de klachten per persoon.

PDS wordt gekenmerkt door onaangename, door mensen vaak gedacht als gênante en chronisch terugkomende symptomen zoals:

• pijn en ongemak in de (onder)buik
• een opgeblazen gevoel
• winderigheid
• verstoord ontlastingspatroon (van diarree tot verstopping)
• soms komen ook ander klachten voor zoals vermoeidheid, misselijkheid, hoofdpijn, angst en depressie.

De diagnose PDS wordt gegeven wanneer andere (ernstige) ziekten zoals coeliakie, de ziekte van Crohn of darmkanker zijn uitgesloten door een arts.

Wat doet PDS met iemand?

Wellicht heb je wel eens gemerkt dat iemand met PDS buikpijn had of zich niet zo lekker voelde. Voor andere mensen is het vaak moeilijk te begrijpen wat iemand met PDS doormaakt. Ik zou bijna zeggen: gelukkig maar! Want het is alleen maar fijn om geen of weinig maag-darmklachten te hebben. Maar om beter te kunnen begrijpen wat iemand met DPS voelt, zou je moeten terugdenken aan de laatste keer dat je buikgriep of voedselvergiftiging had. Herinner je de krampen, het opgeblazen gevoel, winderigheid, misselijkheid en diarree waardoor je veelal naar de wc moest haasten? Voor veel mensen met PDS is dit de dagelijkse realiteit. Gelukkig heeft niet iedereen zoveel of zulke ernstige klachten en sommige mensen hebben goede en slechte dagen. Maar wanneer je bijvoorbeeld kampt met verstopping, krijg je vaak krampen en moet je veel winden laten. Wanneer je dan naar de toilet probeert te gaan, lijkt het wel of je een watermeloen moet uitpersen! Onnodig te zeggen dat dit pijn doet.

Het kan frustrerend en aangrijpend zijn om iemand wie je lief hebt te zien worstelen met deze dagelijkse symptomen. Bedenk je dat ze liefde en steun nodig hebben, en dat voor mensen met PDS dit geen grapje is maar een dagelijkse strijd.

PDS wordt vaak onderschat, omdat het niet levensbedreigend is. Je kan er heel oud mee worden, maar het kan wel zorgen voor een sterke vermindering van de levenskwaliteit en zin in het leven. Het heeft vaak invloed op de psychische gezondheid, sociale leven en relaties, reismogelijkheden, zelfvertrouwen, studie en werk. Iemand geneert zich vaak om de symptomen, waardoor mensen met PDS onder nog meer stress staan om deze symptomen maar zo goed mogelijk verborgen te houden voor vrienden, familie en collega’s. Meer stress > meer klachten. Het is een vicieuze cirkel.

Het goede nieuws is dat PDS meestal niet de structuur van de darm zelf verandert, waardoor er vaak met een geschikt dieet zoals het FODMAP dieet en aanpassing van levensstijl goede resultaten kunnen worden geboekt.

Voor je serieuze veranderingen gaat aanbrengen in je dieet, is het belangrijk dat je eerst met jouw arts overlegt en hulp zoekt van een gespecialiseerde diëtist op het gebied van het FODMAP dieet. Dit artikel is bedoeld om informatie te geven en is geen vervanging van een medisch advies.

Wat is het FODMAP dieet?

Het is wetenschappelijk bewezen dat het FODMAP dieet effectief is bij klachtenvermindering of -controle bij meer dan 75% van de mensen met PDS. FODMAP is een acroniem voor een groep onverteerbare suikers (korte keten koolhydraten). Deze suikers worden vaak slecht opgenomen in de dunne darm, waardoor ze de dikke darm bereiken waar ze worden gefermenteerd (opgegeten) door bacteriën welke gas produceren (waterstof en methaan). Dit zorgt voor PDS klachten. Het FODMAP dieet is niet voor iedereen geschikt! Wil je weten of het dieet geschikt is voor je? Lees dan deze BLOG.

FODMAP staat voor:

Het (laag) FODMAP dieet is een bepaalde gespecialiseerde tak van voeding en dieet. Daarom is het belangrijk om professionele hulp te zoeken alvorens met het dieet te starten. De diëtist zorgt ervoor dat je een gevarieerd dieet overhoudt welke genoeg voedingsstoffen bevat. Daarnaast helpt hij of zij je met de herintroductie van de verschillende FODMAP-groepen na de testperiode.

Lijst van FODMAP rijke en arme voedingsmiddelen

Een beknopt voorbeeld van voedingsmiddelen, hoog en laag in FODMAP’s (Monash Universiteit)

Deze lijst is niet zeker niet compleet. Door de complexiteit van de FODMAP-gehalten in voedingsmiddelen en omdat het onderzoek nog steeds gaande is, zijn er verschillende lijsten op internet te vinden welke onjuiste of geen up-to-date informatie bevatten. De meest betrouwbare manier om erachter te komen wat de FODMAP-gehalten van voedingsmiddelen zijn is de Monash University Low FODMAP app te downloaden. De informatie in deze app is echter wel Engels. In Nederland zijn de lijsten van fodmapfoodies.nl het meest betrouwbaar en up-to-date.

Door je te verdiepen in de voedingsmiddelen welke jouw vriend, vriendin of familielid wél kan eten is het voor diegene eindelijk ook mogelijk om een keer niet te moeten koken. En geloof mij: je wordt rijkelijk beloond met complimenten want het is altijd erg fijn als iemand anders die moeite neemt. Gewoon aanschuiven, dat kan je tijdens het FODMAP dieet niet zo snel.

Kan je niet gewoon een dagje zondigen tijdens het FODMAP dieet?

Nee, bij voorkeur niet. Als je wilt dat het dieet goed zijn werk doet (dat wil zeggen: er achter komen welke voedingsmiddelen je veel klachten kunnen bezorgen), dan kan je niet even van het dieet afstappen. Dit zal de resultaten negatief kunnen beïnvloeden. Wanneer je begint met het dieet, is het belangrijk dit goed vol te houden en af te maken. Anders kan je klachten krijgen tijdens de eliminatiefase / testperiode terwijl je niet weet waar het aan ligt. En daarom is het belangrijk je zo goed mogelijk en zo kort mogelijk aan de eliminatiefase te houde.

Voor sommige mensen die bezig zijn met het FODMAP dieet is ook een klein beetje ui, knoflook of ander FODMAP-rijk ingrediënt een probleem. Denk dus niet: oh, een klein beetje is niet erg. Jawel. Ook kleine beetjes zijn soms erg. Wellicht is dit vervelend om voor te koken, maar bedenk je dat de hulp bij het vermijden van FODMAP-rijke ingrediënten het best is voor die persoon (voor de gezondheid en blij-gevoel).

Kan je een maaltijd koken en daarna alle FODMAP-rijke ingrediënten eruit halen voor de persoon in kwestie?

Voor sommige mensen is dit een optie. Vooral bij bepaalde soorten groenten, wanneer deze groot gesneden zijn en worden gewokt. Maar meestal kan dit niet omdat de FODMAP-suikers water oplosbaar zijn. Wanneer je bijvoorbeeld soep kookt, hier een hele ui in hangt en deze er vervolgens uithaalt, dan zijn de FODMAP suikers in het water ‘gelekt’ en kan de persoon in kwestie er nog last van krijgen.

Is het FODMAP dieet voor altijd?

Nee. Het FODMAP dieet is een tijdelijk dieet (eliminatiefase van ca. 2 tot 4 weken en herintroductiefase ca. 10 weken) welke je helpt te ontdekken welke voedingsmiddelen klachten veroorzaken. Wanneer de klachten verminderen wanneer je FODMAP-rijke ingrediënten hebt geschrapt uit je voeding, is het tijd om te kijken wélke groepen jou klachten kunnen geven. Je blijft nu het FODMAP dieet volgen, maar voegt hier elke keer één soort voedingsmiddel (rijk aan 1 bepaalde FODMAP) aan toe om te kijken of deze groep jou klachten bezorgt. De meeste mensen met PDS blijken gevoelig voor 2 of 3 FODMAP-groepen, bijna niemand is gevoelig voor alle groepen. Na het succesvol volgen en afronden van het dieet is het dus duidelijk welke voedingsmiddelen wel en welke voedingsmiddelen niet kunnen worden gegeten in het vervolg. Daarnaast verandert de darm constant en is het verstandig om elk half jaar tot een jaar bepaalde FODMAP-rijke groepen weer te herintroduceren: misschien kan je er nu wel een beetje van eten!

Wat kan je doen om iemand met PDS te helpen, die het FODMAP dieet volgt?

• Steunen! Probeer te begrijpen waar die persoon mee bezig is en leef je in de situatie van die persoon in. PDS is geen pretje, en als een dieet hierbij kan helpen is dat vaak een zegen.
• Neem de tijd om je in te lezen in PDS en het FODMAP dieet
• Wanneer je buiten de deur eet: help mee door een restaurant te kiezen waar FODMAP-arme opties mogelijk zijn. Denk aan sushi of een pannenkoekenrestaurant die glutenvrije pannenkoeken bakt.
• Wanneer je voor iemand kookt die met het FODMAP dieet bezig is: overleg dan hoe je een maaltijd (makkelijk) kan aanpassen aan zijn/haar wensen. Op internet (pinterest, www.fodmapfoodies.nl, en andere websites) kan je veel inspiratie vinden op het gebied van lekker low-fodmap koken.

Bron: vrije vertaling van “Explanation of IBS & the low FODMAP diet for family & friends”, doorAlana Scott, alittlebityummy.com